Điện Biên là huyện miền núi, biên giới, nằm ở phía Tây - Nam tỉnh Điện Biên. Phía Đông giáp huyện Điện Biên Đông; phía Đông Bắc giáp thành phố Điện Biên Phủ; phía Đông Nam giáp huyện Sốp Cộp, tỉnh Sơn La; phía Tây và phía Nam giáp Lào; phía Bắc giáp huyện Mường Chà.

Là một huyện mang đặc trưng khí hậu vùng núi cao Tây Bắc, huyện Điện Biên có mùa đông tương đối lạnh, ít mưa; mùa hạ nóng, mưa nhiều. Nhiệt độ trung bình hàng năm khoảng 22,6 độ C, cao nhất 36 - 37 độ C, thấp nhất dưới 10 độ C. Lượng mưa hàng năm trung bình khoảng 1.500 mm, độ ẩm trung bình 84 - 85%; số giờ nắng 1.900 - 2.000 giờ/ năm. Trong năm có hai mùa rõ rệt: Mùa mưa bắt đầu từ tháng 4 và kết thúc vào tháng 10; mùa khô kéo dài từ tháng 11 đến tháng 3 năm sau.

Mường Thanh là tên gọi xưa nhất và phổ biến nhất của huyện Điện Biên. Theo dòng lịch sử, tùy theo cách phiên âm Thái Việt, Hán Việt mà người ta gọi Mường Thanh với các tên khác nhau như: Mường Theng, Mường Then, Mường Thiên, v.v... Đặc biệt có cánh đồng Mường Thanh với diện tích trên 4.000 ha, là cánh đồng rộng nhất vùng Tây Bắc (nhất Thanh, nhì Lò, tam Than, tứ Tấc). Với khả năng sản xuất lương thực dồi dào, cánh đồng Mường Thanh là vựa lúa chính của tỉnh Điện Biên.

Huyện Điện Biên có 21 đơn vị hành chính xã (trong đó có 12 xã biên giới),dân số trên 100.000 người, gồm 11 dân tộc (Thái, Kinh, Mông, Khơ Mú, Lào, Tày, Nùng, Cống, Thổ, Mường, dân tộc khác). Huyện có chung đường biên giới với tỉnh Phoong Sa Ly và tỉnh  Luông Pra Bang (Lào) dài 171,202 km, có cửa khẩu Quốc tế Tây trang, cửa khẩu Quốc gia Huổi Puốc và một số đường tiểu mạch sang Lào. Cửa khẩu quốc tế Tây Trang là cửa ngõ thông thương giữa Việt Nam và Lào, đồng thời còn là điểm nối phát triển du lịch giữa hai nước bạn với nhau. Từ đây có thể men theo quốc lộ của Lào để đến các tỉnh biên giới khác của Thái Lan.

Vẻ đẹp huyền ảo của Hang động Pa Thơm, huyện Điện Biên

Nhắc đến huyện Điện Biên thì phải kể đến nguồn tài nguyên thiên nhiên phong phú, nguồn suối khoáng nóng dồi dào, hệ thống các hang động, di tích lịch sử cấp quốc gia. Những tiềm năng trên là điều kiện để huyện Điện Biên phát triển các loại hình du lịch như du lịch tâm linh, du lịch văn hóa - lịch sử, sinh thái, nghỉ dưỡng, cộng đồng, di sản,...

Khu du lịch suối khoáng nóng U Va