Từ trung tâm thị trấn Tủa Chùa, đi theo còn đường trải dài bát ngát những nương ngô, nương lúa, vượt qua những triền núi, du khách sẽ đến với hang động Khó Chua La, thuộc địa phận bản Pàng Dề A1, xã Xá Nhè, huyện Tủa Chùa (cách thị trấn Tủa Chùa 15 km).

Khó Chua La là tên gọi theo tiếng địa phương. “Khó” có nghĩa là là hang động, “Chua” có nghĩa là núi đá hoặc mỏm đá, “La” có nghĩa là khỉ, dịch sang tiếng phổ thông Khó Chua La có nghĩa là hang động khỉ. Hang động được hình thành do quá trình kiến tạo địa chất của trái đất cách đây hàng triệu năm, hình thành nên hang động ăn sâu vào trong núi đá với vẻ đẹp kỳ bí, độc đáo của tự nhiên.

 Trung tâm Thông tin Xúc tiến Du lịch khảo sát hang động Khó Chua La

Nằm ở độ cao khoảng 1.000m so với mực nước biển, với chiều dài trên 800m, hang động Khó Chua La chia làm 3 khoang. Trong hang động nơi rộng nhất gần 18m, vòm cao trung bình từ 18 đến 25m.

Khoang thứ nhất có chiều dài trên 200m, nơi rộng nhất gần 15m, vòm cao 12 đến 25m, nền hang động thấp hơn cửa hang động khoảng 3m, dốc thoai thoải và bằng phẳng dần về phía trong. Hai bên vách hang động là các dải nhũ đá buông xuống màu vàng, ánh bạc, xanh xám đan xen nhau trông giống như bức màn gió, cụm lúa, đèn chùm to nhỏ khác nhau hay hình thù các loài vật tạo ra một cảnh đẹp huyền ảo, kỳ bí. Càng đi sâu vào bên trong, ta càng ngỡ ngàng trước vẻ đẹp hết sức sinh động và lộng lẫy do thạch nhũ tạo nên. Trần hang động là những nhũ đá hình các con vật như: Voi, hươu, rồng, phượng, rùa, các loại chim… đang ẩn mình trong thảm thực vật được tạo ra bởi những nhũ đá. Với vẻ đẹp hoang sơ, nhiệt độ trong hang luôn ở mức 20 đến 21⁰C, tạo cảm giác mát mẻ, thích thú khi được trải nghiệm vẻ đẹp của thiên nhiên huyền bí.

Nhũ đá trong hang

Khoang thứ hai nằm ở vị trí cao hơn khoang thứ nhất, có chiều dài 250m, nơi rộng nhất khoảng 15m, vòm cao trung bình 18 đến 25m. Nền hang động chủ yếu là đất đá lồi lõm, hai bên vách hang động có nhiều nhũ đá chen lẫn nhau với hình dạng cây sương rồng, cây đa, cây si cổ thụ có những bộ rễ dài rủ xuống hoặc đâm xuống nền hang động. Ở giữa khoang thứ hai có những khối nhũ đá màu trắng ngà tạo cho du khách như lạc vào khu rừng nguyên sinh hàng ngàn năm tuổi, hay có những trụ đá to được tách ra thành các mũi nhũ đá đều và đẹp, khi gõ vào tạo nên những âm thanh vang vọng lạ kỳ.

Đặc biệt ở giữa khoang thứ hai nền hang động có nhiều dải đá uốn lượn hình ruộng bậc thang, hình hoa sen, các mô hình sa bàn với kích thước lớn nhỏ khác nhau. Hình thù hang động càng trở nên kỳ lạ khi vách và nền hang động được tạo nên bởi những viên cuội nhỏ, những khối thạch nhũ màu nâu, vàng kết cấu thành bờ, uốn lượn, nối liền với nhau tựa như một con suối nhỏ dài khoảng 5m, rộng 80 đến 90cm, bên trong trũng sâu hơn 1m, vào mùa mưa bên trong có nước chảy tràn từ cao xuống thấp. Cuối khoang thứ hai, giáp với khoang thứ ba dưới nền hang động có nhiều cột nhũ đá dài, sắc nhọn quây tròn trông giống một tòa lâu đài được trang trí cầu kỳ sang trọng, đó là muôn vàn những tia đá màu trắng, vàng mọc ra từ vách và nền hang động tạo thành những đường diềm trang trí nhiều màu sắc mang vẻ đẹp kỳ vĩ.

Những nhũ đá tạo thành các hình khối khác nhau trong hang

Để sang được khoang thứ ba với một cảm giác mạo hiểm, muốn tiếp tục khám phá phía bên trong, du khách phải tỉ mỉ và cẩn thận bám dây đi men theo vách đá cao gần 3m. Khoang thứ ba nằm ở vị trí thấp nhất. Trên trần và hai bên vách hang động chủ yếu là những khối nhũ đá màu vàng, trắng rủ xuống tựa hình thác nước, hình cụm lúa. Nền hang động một số chỗ nhũ đá trải dài, uốn lượn hình ruộng bậc thang và điều kỳ thú là ở cuối khoang thứ ba có một mó nước trong mát được chảy ra từ vách hang động đã tạo nên sự bí ẩn, tò mò.

Đến với xã Xá Nhè, du khách không những được chiêm ngưỡng vẻ đẹp, hưởng thụ sự trong lành của thiên nhiên mà còn được thưởng thức các sản vật từ rừng như: Các loại măng, rau đắng, thịt gà đen, thịt dê, thắng cố, mèn mén, rượu Mông Pê…Đặc biệt đây là nơi sinh sống lâu đời của dân tộc Mông và hiện đang lưu giữ nhiều giá trị văn hóa vật thể và phi vật thể đặc sắc.

Hành trình khám phá những hang động kỳ vĩ, bí hiểm và tìm hiểu, trải nghiệm những nét văn hóa độc đáo của người dân bản địa sẽ là một hành trình tuyệt vời.