Đồng bào dân tộc Dao ở tỉnh Điện Biên có hơn 6.000 người, tập trung chủ yếu ở các huyện Mường Nhé, Nậm Pồ, Tủa Chùa với các nhóm, ngành: Dao Ðỏ, Dao Quần chẹt, Dao Khâu... Trong sinh hoạt cộng đồng, người Dao có nhiều lễ và hội, một trong những nghi lễ mang tính bản sắc văn hóa đặc trưng là Lễ nhảy lửa, được tổ chức ở bản Huổi Sâu, xã Pa Tần, huyện Nậm Pồ.

Các chàng trai trong đội tham gia nhảy lửa làm lễ trước khi tham gia Lễ nhảy lửa

Lễ nhảy lửa thường được tổ chức trong khoảng thời gian từ ngày mùng 01 đến mùng 05 tháng giêng âm lịch hàng năm. Đây là một nghi thức chứa đựng nhiều yếu tố văn hóa truyền thống, với mục đích cầu mong mùa màng bội thu và cầu thần linh phù hộ cho mọi người trong bản nhiều sức khỏe, xua đuổi tà ma, bệnh tật.

Các chàng trai người Dao tham gia nhảy lửa trong nghi lễ cầu may, cầu phúc

Bắt đầu vào buổi lễ, cũng là lúc đống củi được đốt lên và khi nghi lễ cầu may, cầu phúc của thầy cúng xong cũng là lúc đống củi đã trở thành một đống than hồng rừng rực cháy. Các chàng trai người Dao trong đội tham gia nhảy lửa như được phù phép, trong phút thăng hoa xuất thần, họ từng người hoặc từng đôi một nhảy bật lên bằng hai chân hay là nhảy lò khò tiến vào đống củi cháy rừng rực hoa than bừng sáng phủ lên người nhưng không ai bị bỏng chân tay quần áo, cứ người nọ nối tiếp người kia cùng nhảy cho đến khi đống than hồng tắt lịm dưới những đôi chân trần đen nhẻm do than để lại.

  Sau nghi thức nhảy lửa của các chàng trai người Dao, là đến nghi thức trình diễn các điệu nhảy, điệu múa truyền thống. Đây cũng là một phần không thể thiếu trong Lễ nhảy lửa. Với các điệu múa, điệu nhảy thể hiện sức mạnh âm binh; tạ ơn các binh tướng, thần linh, tổ tiên. Điệu nhảy thể hiện các vị thần linh về vui với trần gian hay sự ban thưởng lễ vật cho các thần linh và cũng là tượng trưng cho thành quả lao động sản xuất. Tiếp đến sẽ là phần hát thể hiện niềm vui, niềm tin của bản làng qua các tiết mục hát song ca, đơn ca, hát đối, hát giao duyên…với nội dung cảm tạ Tổ tiên, Ngọc Hoàng, Bàn Vương, các tướng quân, ca ngợi Đảng, Bác Hồ, ca ngợi quê hương hay những người có công tạo dựng cuộc sống để bà con dân bản có ngày yên vui, hạnh phúc.

Trình diễn các điệu nhảy, điệu múa truyền thống trong Lễ nhảy lửa

Lễ nhảy lửa là nét sinh hoạt văn hóa tinh thần hết sức phong phú và độc đáo của dân tộc Dao đỏ, dù còn mang màu sắc tâm linh huyền bí nhưng nó minh chứng cho sức mạnh trong quá trình lao động, chế ngự thiên nhiên của đồng bào nơi đây. Đồng thời vừa có ý nghĩa giáo dục lòng can đảm, dám đương đầu với khó khăn, thử thách của con người, vừa chứa đựng niềm tin, hướng cộng đồng tới cái thiện và những việc làm tốt thể hiện qua sự đoàn kết, đùm bọc, yêu thương giúp đỡ lẫn nhau.