Trang phục nữ của Dân tộc Hà Nhì

Hiện nay, người Hà Nhì còn lưu giữ nhiều nét văn hóa truyền thống mang đậm bản sắc dân tộc, trong đó có trang phục truyền thống thể hiện trình độ nghệ thuật, giá trị lịch sử, văn hóa, nghệ thuật... phản ánh sâu sắc về vạn vật, thiên nhiên cũng như phong tục, tập quán, sinh hoạt của cộng đồng, tình cảm, ước vọng về cuộc sống tốt đẹp.Với sự tài hoa trong nghệ thuật thêu, người Hà Nhì đã tạo ra nét độc đáo riêng cho trang phục truyền thống của dân tộc mình, góp phần tạo nên sự đa dạng, phong phú trong bản sắc văn hóa các dân tộc tỉnh Điện Biên.Ngay từ nhỏ các bé gái dân tộc Hà Nhì đã được các bà, mẹ và chị dạy cách khâu vá, thêu thùa để khi lớn lên các thiếu nữ phải tự mình làm ra bộ trang phục đẹp nhất mặc trong ngày cưới, lễ, tết và tạo ra những sản phẩm, trang phục truyền thống cho gia đình.

Bộ trang phục truyền thống được người Hà Nhì làm khá công phu, mất nhiều thời gian, công sức, nhất là trang phục phụ nữ đều được làm thủ công. Bắt đầu từ việc chọn nguyên liệu cho đến cắt, khâu, thêu, chắp nối các mảnh vải lại với nhau để tạo thành từng bộ phận, chi tiết như: Thêu viền cổ, viền nách, tà áo, vạt áo; đặc biệt dành nhiều thời gian cho việc ghép, nối các mảnh vải màu trên ống tay áo và gắn, đính các hạt kim loại phía trước ngực áo... sau đó mới chắp ghép may thành chiếc áo hoàn chỉnh.Trang phục truyền thống của phụ nữ dân tộc Hà Nhì gồm: Bộ đội đầu, áo dài (mặc bên trong), áo ngắn (mặc bên ngoài) và quần.

Vẻ đẹp của trang phục phụ nữ Hà Nhì trong dịp Lễ hội

Áo dài của phụ nữ dân tộc Hà Nhì là áo 5 thân, xẻ tà, cài khuy vải chéo về phía bên trái, thân áo màu chàm đen. Viền cổ áo, thân áo và tay áo được thêu hình núi, sông, đường thẳng gấp khúc, hình quả trám, hình hoa lá... với những đường thêu từ đơn giản đến phức tạp, màu sắc sặc sỡ bằng chỉ đỏ, hồng, vàng, xanh, vàng cam... phản ánh cuộc sống, mối quan hệ của con người với tự nhiên, thể hiện tinh thần đoàn kết của cộng đồng của người Hà Nhì. Dựa vào cách trang trí trên áo của người phụ nữ dân tộc Hà Nhì có thể phân biệt được người già hay người trẻ. Áo ngắn là phần nổi bật nhất của trang phục phụ nữ Hà Nhì. Áo có chiều dài bằng 1/2 áo dài, không có tay áo, cài cúc bạc ở phía nách phải. Viền cổ, nẹp áo được thêu từ đơn giản tới phức tạp như hình móc xích, hình dấu nhân, hình núi, hình hoa lá... thêu đứt mũi bằng chỉ đỏ, hồng, vàng, xanh nổi bật trên nền vải đen làm tôn vẻ đẹp tươi sáng, rạng rỡ cho người phụ nữ. Xung quanh ngực áo được đính nhiều hạt kim loại hình bán cầu tạo thành các họa tiết hình tam giác nối tiếp nhau tượng trưng cho núi đồi, cảnh sắc thiên nhiên. Do điều kiện sinh hoạt và lao động sản xuất để thuận tiện trong quá trình đi nương, cấy lúa, các hoạt động lao động khác nên phụ nữ Hà Nhì chỉ mặc quần kết hợp với áo dài. Vào các dịp hội hè, cưới xin hay đi chơi phụ nữ Hà Nhì mới mặc thêm chiếc áo ngắn bên ngoài để tôn thêm vẻ đẹp cho mình.   

Nếu hoa văn trang trí trên bộ trang phục của người phụ nữ đa dạng và sinh động, thể hiện sự tinh xảothì trang phục nam giới lại không phân biệt hoàn cảnh sử dụng như phụ nữ mà quần áo của họ chỉ mang tính chất phân định theo tuổi tác. Trang phục truyền thống của nam giới được cắt, khâu đơn giản thể hiện sự khỏe khoắn, mạnh mẽ, giản dị với màu sắc trầm, chủ yếu là màu đen, màu chàm. Trang phục của trẻ em Hà Nhì về kiểu dáng cũng tương tự như người lớn, nhưng họa tiết, hoa văn trang trí đơn giản, không cầu kỳ. Quan trọng nhất là chiếc mũ, dù là bé trai hay bé gái, chiếc mũ đều được trang trí bằng tua rua màu sắc tươi sáng, hạt cườm và đồng bạc thể hiện ước muốn giàu sang, no đủ, có tác dụng tránh gió độc.

Cho dù cuộc sống hiện đại đang làm đổi thay nhiều giá trị nhưng người Hà Nhì vẫn luôn xem bộ trang phục dân tộc là hơi thở, là cuộc sống. Nghệ thuật làm trang phục của người Hà Nhì được công nhận di sản văn hóa phi vật thể quốc gia là niềm vinh dự, tự hào của đồng bào dân tộc tỉnh Điện Biên; đồng thời khẳng định sự quan tâm của Đảng, Nhà nước đối với việc bảo tồn, phát huy di sản văn hóa dân tộc, qua đó góp phần nâng cao trách nhiệm của người dân trong công tác bảo tồn bản sắc văn hóa, quảng bá, tuyên truyền nét đẹp văn hóa độc đáo của địa phương đến bạn bè trong và ngoài nước.