Người phụ nữ Thái rất biết cách sử dụng trang sức để tôn thêm vẻ đẹp thanh khiết, đoan trang của mình. Do vậy, trang sức của người Thái cũng vô cùng đa dạng và đặc sắc, thể hiện văn hóa Thái một cách rõ nét như vòng cổ, vòng tay, hoa tai, trâm cài tóc, trong đó đặc biệt hơn cả là Xà Tích

Hình ảnh các cô gái Thái đeo xà tích (ảnh internet)

Xà tích trong tiếng Thái là “Pụa Soỏi”, là một loại trang sức của người phụ nữ Thái đi kèm với dây thắt lưng, thường được dùng để đeo chìa khóa và những đồ nữ trang nhỏ khác. Xà tích được làm bằng bạc, chế tác bằng phương pháp thủ công hết sức tỷ mỉ. Một bộ xà tích bao gồm dây đeo, hộp đựng kim, túi vải đựng tiền, các hình con chim, con cá, quả chuông, hình ống đựng vôi ăn trầu hay hình móng vuốt hổ, dao nhíp, bấm móng tay... đều được làm bằng bạc. Một bộ xà tích  gồm từ 2 dây trở lên đến 5 hoặc 6 dây dài, ngắn do tùy từng gia đình có điều kiện.

Hình ảnh một số dây xà tích

Xà tích thường được các cô gái Thái đeo quanh thắt lưng, một bên gài vào thắt lưng, một bên trễ xuống bên hông. Xà tích là vật trang trí làm cho người ta chú ý tới eo của người phụ nữ. Trên nền chàm, màu trắng của bộ xà tích càng nổi bật. Mỗi bước đi của chị em phụ nữ bộ xà tích phát ra những âm thanh, tạo ra sự duyên dáng cho các cô gái Thái.

Hình ảnh các cô gái Thái tham gia ngày hội

Phụ nữ Thái tự sắm cho mình, được ông bà cha mẹ tặng, hoặc được nhà trai mang đến làm lễ vật hỏi cưới một bộ Xà tích để đeo vào những dịp lễ, tết, cưới hỏi và những ngày hội của bản, mường. Xà tích được gài vào thắt lưng, buông xuống bên hông, trên nền chàm của váy, xà tích bạc óng ánh đung đưa theo nhịp chân bước, đặc biệt khi tham gia nhảy sạp hay múa xòe tạo một vẻ đẹp vừa điệu đà nhưng vừa sang trọng. Với phụ nữ có chồng với vai trò "tay hòm chìa khóa" sẽ đeo nặng hơn con gái nên lúc nào xà tích cũng luôn bên họ. Trong quan niệm truyền thống, xà tích được gắn thêm hộp kim không phải là vô thức. Hộp kim gồm chín cái đeo và dây bạc được xem như là vật chủ yếu trừ tà ma. Có hộp kim trong chùm xà tích, phụ nữ Thái yên tâm không bị làm hại, không bị quấy rầy bản thân và con cái. Trong những đồ vật dính vào dây xà tích có thể có thứ này, thứ khác nhưng hộp kim thì không thể thiếu. Vì lẽ đó mà ý nghĩa của xà tích vượt ra ngoài giá trị trang điểm bởi nó còn gắn với tín ngưỡng dân gian của cộng đồng Thái.

Trang phục của đồng  bào dân tộc Thái đơn giản, duyên dáng và thanh lịch, nhưng ít ai biết được, để có bộ trang phục đẹp và đặc trưng thì phụ nữ Thái đã rất tinh tế trong việc lựa chọn cho mình những trang sức, phụ kiện đi kèm làm tôn thêm vẻ đẹp uyển chuyển dịu dàng và sang trọng trong bộ trang phục truyền thống của người phụ nữ Thái.