Xuất phát từ trung tâm thị trấn huyện Tủa Chùa về phía Đông Nam khoảng 20km, du khách sẽ đến với trung tâm xã Mường Đun.Và từ đây, để đến được với hang động Thẳm Khến, du khách có thể di chuyển bằng xe ô tô hoặc xe máy. Đối với ô tô, có thể đi đến cách cửa hang khoảng 3km, còn đối với xe máy thì tiếp cận được gần hơn, đến cách cửa hang khoảng 500m.

Đường vào cửa hang Thẳm Khến

Sau một hành trình đi bộ, qua những sườn núi quanh co, du khách sẽ bắt gặp một cửa hang động tương đối rộng, đường lên cửa hang cũng gập ghềnh lên xuống những tảng đá to xen kẽ là những bụi rau xanh ngắt của bà con địa phương gieo trồng. Đến đây du khách được hòa mình vào thiên nhiên hoang sơ và cảm nhận sự nhỏ bé của con người trước bàn tay thần kỳ của tạo hóa đã đem đến cho hang động Thẳm Khến một màu sắc riêng, một kiệt tác của thiên nhiên.

Hang động Thẳm Khến được gọi tên theo tiếng của dân tộc Thái địa phương “Thẳm” là hang động, “Khến” là một loại rau có vị đắng và ngọt, loại rau này mọc nhiều trước cửa hang, Thẳm Khến nghĩa là hang động có nhiều cây rau Khến.

Hang động Thẳm Khếncó tổng chiều dài khoảng 440m được chia làm 5 hang nhỏ khác nhau, hội tụ đầy đủ giá trị tiêu biểu và nổi bật về địa chất, địa mạo, địa hình, khí hậu, sinh học, sinh thái và cảnh quan môi trường.

Hiện nay, du khách có thể khám phá, trải nghiệm vẻ đẹp của hai hang phía ngoài.Ở hang thứ nhất có tổng chiều dài 160 m, chia ra làm 3 khoang uốn lượn theo hình chữ S. Mỗi khoang lại có một vẻ đẹp riêng. Với khoang thứ nhất có chiều sâu khoảng 30-35 m, vòng hang hình vòng cung, hang ăn sâu xuống lòng đất khoảng 5m so với cửa hang với nhiều phiến đá, măng đá, cột đá, thạch nhũ tạo thành nhiều hình con vật: Voi, rồng, phượng, rùa, các loại chim…

Các nhũ đá ở đây đều như những tác phẩm điêu khắc nghệ thuật mà thiên nhiên ban tặng

Đến khoang thứ hai có chiều sâu khoảng 70-75 m với những mảng nhũ đá lớn màu vàng, xám đan xen, sắc nhọn đâm thẳng xuống nền hang động, các đầu nhũ chứa những giọt nước li ti tinh khiết nhỏ xuống làm cho cả khoang trở nên mát lạnh. Nền khoang hình thành lên các cột đá, măng đá như những cây thông, cây si cổ thụ khổng lồ cao từ 10-12m có những bộ rễ dài đâm xuống nền, một số thì như những thác nước đang tuôn chảy tung bọt trắng xóa khắp khoang, các nhũ đá ở đây đều như những tác phẩm điêu khắc nghệ thuật mà thiên nhiên ban tặng.

Tại khoang thứ ba, có chiều sâu khoảng 40-45m (khoang cuối của hang thứ nhất) cóvòm khoang bằng phẳng, nhẵn nhụi và ít nhũ đá hơn. Vách và nền hang động là những dải nhũ màu vàng hình thù kỳ lạ. Nổi bật là trụ đá to mọc giữa trung tâm khoang, xung quanh là những phiến đá nối tiếp nhau từ cao xuống thấp như những ruộng bậc thang với các đường nét rõ ràng như được chạm trổ tỉ mỉ từng chi tiết. Đặc biệt cuối khoang dưới ánh sáng tự nhiên của một ô thoáng rộng 2-3m từ trên đỉnh núi chiếu thẳng xuống nền tựa như "giếng trời", làm cảnh vật thêm phần lung linh, huyền ảo.

Hang động thứ hai nằm cách hang động thứ nhất khoảng 60m về hướng Đông - Bắc, hang có chiều sâu khoảng 280m, chia làm hai khoang và hai ngách nhỏ. Ở khoang thứ nhất chiều sâu khoảng 160m, có các khối nhũ đá mang hình thù những dải lụa trải dài và rủ xuống nền hang động, đường viền nét lúc thì mềm mại uyển chuyển như những dải san hô dưới biển, lúc thì mang dáng vẻ sắc nhọn, cứng cáp với vô số hạt kết tinh sáng lấp lánh. Nền động là những nhũ đá muôn hình muôn vẻ nhiều hình thù kỳ lạ, toàn cảnh như một bức tranh sơn dầu khổng lồ vẽ phong cảnh thiên nhiên hoang sơ. Các nhũ đá ở đây có hình thù sông suối, ao hồ, ruộng bậc thang; hai bên vách hang động là những gườm đá dài, khi gõ vào phát ra những âm thanh khác nhau. Nền động là những rừng măng đá, những tảng đá lớn hình vuông lớn màu trắng vàng xám, đường nét rõ ràng, như bài trí bởi bàn tay khéo léo của con người. Ở khoang thứ hai, trần và hai bên vách nhũ đá như những móng vuốt sắc nhọn. Nền động là những phiến đá lớn trải dài, được xếp trồng lên nhau thành tầng tầng, lớp lớp, hoặc mọc nối tiếp nhau, hoặc mang hình dáng những cây măng, cây nấm khổng lồ vững chắc với vô số hạt kết tinh sáng lấp lánh.

Các nhũ đá với nhiều hình thù khác nhau kích thích sự tò mò và sáng tạo tưởng tượng của mỗi du khách khi tham quan hang 

Trải nghiệm trekking khám phá hang động Thẳm Khến kết hợp với tìm hiểu những phong tục tập quán độc đáo của người dân địa phương chắc chắn sẽ để lại những ấn tượng sâu sắc, những trải nghiệm tuyệt vời cho mỗi du khách khi đến với Mường Đun, Tủa Chùa.

Hang động Thẳm Khến được xếp hạng di tích cấp quốc gia (Quyết định số 3086/QĐ-BVHTTDL ngày 27/10/2020của Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch).