Từ lâu, cơm Lam đã trở thành món ăn độc đáo trong văn hóa ẩm thực của người Thái ở Tây bắc, tuy giản dị nhưng lại mang hương vị đặc trưng rất ấn tượng của núi rừng.
Cơm lam Tây Bắc
Không giống như cách nấu cơm thông thường bằng nồi, cơm Lam được nấu đặc biệt hơn, đó là dùng ống tre hoặc ống nứa. Đây là món ăn đã gắn bó với đời sống của đồng bào từ xa xưa do đặc thù trong việc phải đi rừng, làm nương rẫy dài ngày, nên bà con sẽ mang theo gạo, vào rừng chặt ống tre, nứa (thường ống nứa còn non đều có sẵn nước) hoặc dùng nước suối và kiếm củi khô để nấu cơm.
Để chế biến món cơm Lam ngon thì việc đầu tiên phải lựa chọn loại gạo thơm, dẻo, có thể là gạo nếp hoặc gạo tẻ. Gạo được vo sạch rồi ngâm nước từ khoảng 6-8 tiếng sau đó vớt ra cho ráo nước rồi cho gạo và nước vào ống tre, nứa đã được chặt thành từng đoạn (thường khoảng 30cm), cuộn lá dong hoặc lá chuối nút chặt lại rồi đun củi nướng, lưu ý nhỏ là khi cho gạo nên cách miệng ống một đoạn để khi chín, gạo sẽ nở ra kín miệng ống.
Khi vỏ ngoài của tre, nứa đã cháy thành từng lớp than mỏng phủ xung quanh thì cũng là lúc cơm đã chín. Có thể chặt ống ra để ăn ngay hoặc muốn bảo quản cơm để dùng dần thì chẻ lớp tre, nứa bên ngoài, để lại lớp vỏ trắng mỏng sạch bên trong, cơm sẽ để được khoảng một tuần mà không bị hỏng.
Cơm Lam dù không ăn cùng với thức ăn hay chấm kèm với gia vị nào khác, chỉ cần ăn không thôi cũng rất ngon vì có vị thơm bùi của hạt gạo hòa quyện với vị ngọt được tiết ra từ ống tre, nứa, tạo nên một mùi thơm nhẹ rất đặc trưng của núi rừng. Món ăn dân giã này ngày nay đã trở thành đặc sản và được rất nhiều du khách trong nước cũng như nước ngoài ưa thích.